Giữa thời bão giá, giấc mơ sở hữu nhà một mình ngày càng xa vời với phần đông Gen Z. Để thích nghi, nhiều người trẻ chọn cách "góp gạo thổi cơm chung" với bạn thân hoặc người yêu nhằm gộp hai nguồn thu nhập thành một sức mạnh tài chính lớn. Tuy nhiên, khi tình cảm nồng thắm, mọi chuyện đều dễ dàng; nhưng khi "cơm không lành, canh không ngọt", khối tài sản chung kia lại trở thành nguồn cơn của những cuộc chiến pháp lý dai dẳng, biến những người từng thương yêu nhất trở thành kẻ thù trên tòa án.
Sức hấp dẫn của công thức "Hai người, một nhà"
Không thể phủ nhận sức hấp dẫn của xu hướng đồng sở hữu. Với mức lương trung bình 20 triệu đồng/người, một cá nhân rất khó vay ngân hàng mua căn hộ 2 tỷ. Nhưng khi gộp lại thành tổng thu nhập 40 triệu đồng, bài toán tài chính bỗng trở nên sáng sủa hơn hẳn. Hai người bạn thân cùng nhau góp vốn đối ứng, cùng nhau đứng tên khoản vay giúp chia sẻ gánh nặng trả lãi hàng tháng.
Hơn cả câu chuyện tiền bạc, xu hướng này còn đánh trúng tâm lý thích lối sống "Co-living" (sống cộng đồng) của người trẻ. Viễn cảnh được sống chung với người bạn hợp cạ, cùng nhau decor nhà cửa, chia sẻ tiền điện nước và nương tựa nhau nơi phố thị là một bức tranh màu hồng đầy mê hoặc. Nó giúp họ chạm tay vào giấc mơ an cư sớm hơn từ 5 đến 7 năm so với việc phải "tự bơi" một mình.
Khi tình yêu tan vỡ, ngôi nhà đi về đâu?
Rắc rối thường chỉ nảy sinh khi mối quan hệ thay đổi bản chất. Một cặp đôi yêu nhau mua nhà chung nhưng chia tay, hoặc đôi bạn thân bỗng dưng... hết thân, hay đơn giản là một trong hai người muốn lập gia đình riêng và cần rút vốn. Lúc này, ngôi nhà chung trở thành một "khối u" tài chính cực kỳ khó giải quyết.
Về mặt pháp lý, khi đứng tên chung trên sổ hồng (đồng sở hữu), quyền định đoạt tài sản chia đều cho cả hai. Bạn muốn bán nhà để chia tiền và đường ai nấy đi, nhưng người kia kiên quyết không chịu bán vì chưa tìm được chỗ ở mới hoặc muốn giữ lại chờ giá lên. Thế là lâm vào cảnh "tiến thoái lưỡng nan". Bán không được, ở cũng không xong.
Tình huống bi đát hơn là khi một trong hai người ngừng đóng tiền trả góp ngân hàng vì mâu thuẫn cá nhân. Gánh nặng nợ nần bỗng chốc đè nặng lên vai người còn lại. Nếu không gồng gánh nổi, ngân hàng sẽ siết nợ cả căn nhà, và lịch sử tín dụng của cả hai đều bị bôi đen, ảnh hưởng lâu dài đến tương lai tài chính sau này.
"Hợp đồng chia tay": Thỏa thuận cần có ngay từ lúc... đang vui
Để tránh bi kịch "mất cả tình lẫn tiền", lời khuyên từ các luật sư là hãy sòng phẳng ngay từ đầu. Đừng chỉ tin vào lời hứa miệng. Trước khi xuống tiền, cả hai cần ngồi lại soạn thảo một văn bản thỏa thuận dân sự (hoặc cam kết tài sản riêng) rõ ràng và chi tiết.
Văn bản này cần quy định rõ tỷ lệ đóng góp của mỗi người (thực tế ai góp bao nhiêu ghi bấy nhiêu, không cào bằng 50/50 nếu số tiền chênh lệch). Quan trọng hơn, phải có điều khoản về "chiến lược thoái vốn" (Exit Strategy). Ví dụ: Nếu một người muốn bán, người kia được quyền ưu tiên mua lại phần vốn góp đó. Nếu người ở lại không đủ tiền mua, thì bắt buộc phải đồng ý rao bán căn nhà ra thị trường để chia tiền theo tỷ lệ đã đóng góp.
Hãy coi việc mua nhà chung giống như hai đối tác cùng thành lập một công ty. Tình cảm là chất xúc tác, nhưng nguyên tắc tài chính mới là cốt lõi để duy trì sự bền vững. Một bản hợp đồng rõ ràng ngay từ khi còn đang vui vẻ chính là chiếc phao cứu sinh bảo vệ quyền lợi và cả tình cảm của hai người nếu chẳng may dòng đời xô đẩy.
Mua nhà cùng bạn thân hay người yêu là một giải pháp thông minh trong thời đại giá nhà leo thang, nhưng nó không dành cho những người hành động theo cảm tính. Sự minh bạch về tài chính và sự chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất chính là chìa khóa để bạn an tâm tận hưởng tổ ấm chung mà không phải nơm nớp lo sợ về một tương lai rắc rối.
