Theo số liệu công bố, tổng tỷ suất sinh tại Việt Nam giảm từ 2,01 con/phụ nữ năm 2022 xuống còn 1,96 con năm 2023 và 1,91 con năm 2024 — mức thấp nhất trong lịch sử.
Trong khi đó, nghiên cứu của Viện nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) cho thấy chi phí mua nhà đang gia tăng nhanh chóng: nếu năm 2014 giá một căn hộ trung bình xấp xỉ 1,75 tỷ đồng (tương đương khoảng 2,6 tỷ đồng khi quy đổi theo lạm phát), thì đến giữa năm 2025 giá đã đạt khoảng 5,3 tỷ đồng — tức cao hơn khoảng 2,7 tỷ đồng so với giá quy đổi năm 2014.
Ở các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, trong giai đoạn 2019–2024, giá căn hộ chung cư đã tăng trên 70% tại Hà Nội và gần 37% tại TP. Hồ Chí Minh — tỷ lệ tăng mạnh diễn ra đồng thời với việc tỷ suất sinh giảm rõ rệt.
Các chuyên gia VARS IRE nhận định rằng dù yếu tố nhà ở không phải là nguyên nhân duy nhất dẫn đến giảm sinh, nhưng rõ ràng đã trở thành một rào cản đáng kể trong việc gia đình hoá kế hoạch sinh con. Khi “giấc mơ có nhà” trở nên khó với nhiều người, họ càng trì hoãn hoặc từ bỏ việc sinh thêm con.
Đáng chú ý: với những gia đình đã sở hữu nhà, giá nhà tăng còn có thể khiến họ cảm thấy vững tài chính hơn và có động lực sinh thêm con — nhưng nhóm này chỉ là số ít. Trong bối cảnh hiện nay, nhà ở tại các đô thị lớn có nguy cơ trở thành “đặc quyền” của nhóm người giàu, còn đại đa số có khả năng mua nhà thấp lại càng khó khăn trong việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình.
Tóm lại, sự đan xen giữa “giá nhà cao” và “tỷ suất sinh thấp” cho thấy một thực tế: việc sở hữu nhà ở không chỉ là nhu cầu về chỗ ở mà còn đang trở thành nhân tố ảnh hưởng đến quyết định quan trọng của mỗi gia đình về việc sinh con và mở rộng tổ ấm.
